Μετατραυματική Ανάπτυξη: Εύρεση νοήματος μετά το τραύμα
Τι είναι τραύμα;
Με τον όρο τραύμα εννοείται η ψυχολογική αντίδραση ενός ανθρώπου σε ένα δυσάρεστο, τρομακτικό και αναπάντεχο συμβάν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αντίδραση αυτή μπορεί να πάρει τη μορφή Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες.
Μια τραυματική αντίδραση μπορεί να πυροδοτηθεί από γεγονότα όπως τα τροχαία ατυχήματα, ο καρκίνος, ένας τραυματικός τοκετός, οι φυσικές καταστροφές κ.ά. Ωστόσο, τραυματικές μπορεί να είναι και εμπειρίες που κρατούν για περισσότερο χρόνο. Τέτοια παραδείγματα είναι η παιδική παραμέληση, οι δυσχερείς καταστάσεις της παιδικής ηλικίας, η κακοποίηση κ.ά. Ένας άνθρωπος μπορεί να τραυματιστεί ψυχικά σε οποιαδήποτε συνθήκη στην οποία ένιωσε φοβισμένος, παγιδευμένος, ντροπιασμένος, ταπεινωμένος, ακυρωμένος, μη ασφαλής και αβοήθητος.
Το αν τελικά μια εμπειρία θα θεωρηθεί τραυματική είναι προσωπική υπόθεση και εξαρτάται από το πώς ο κάθε άνθρωπος βιώνει το δυσάρεστο γεγονός.
Συνέπειες τραύματος
Μετά από ένα τραυματικό γεγονός, το άτομο μπορεί να βιώνει συμπτώματα όπως:
- Εφιάλτες
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Επαναβιώσεις του τραυματικού γεγονότος
- Υπερδιέγερση
- Ενοχή
- Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις
- Δυσλειτουργικές πεποιθήσεις
- Απόσυρση από δραστηριότητες
(περισσότερα για τις συνέπειες ενός τραυματικού γεγονότος θα βρείτε εδώ)
Μετατραυματική Ανάπτυξη
Τόσο η σχετική βιβλιογραφία όσο και η κλινική πράξη, μας δείχνουν ότι παρά τις δυσκολίες που απορρέουν από μια τραυματική εμπειρία, ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί μέσα από τον πόνο του ψυχικού τραύματος. Συγκεκριμένα, οι Tedeschi και Calhoun (2004), χρησιμοποιούν τον όρο «Μετατραυματική Ανάπτυξη» για να περιγράψουν τις μακροπρόθεσμες θετικές αλλαγές που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της αναμέτρησης του ανθρώπου με ένα τραυματικό γεγονός.
Η Μετατραυματική Ανάπτυξη και οι θετικές αλλαγές στη ζωή του ατόμου μετα το τραύμα, μπορεί να αφορούν διάφορους τομείς όπως:
- Διαπροσωπικές σχέσεις: Μετά το τραυματικό γεγονός, ο άνθρωπος μπορεί να συνειδητοποιήσει πόσο σπουδαία είναι η σύνδεση με τους σημαντικούς άλλους στη ζωή του και να καταλάβει σε ποιους μπορεί να στηριχτεί.
- Εκτίμηση της ζωής: Μετά το τραύμα, μπορεί κανείς να αναθεωρήσει τις προτεραιότητές του και να εκτιμήσει πράγματα που άλλοτε θεωρούσε δεδομένα.
- Πνευματική ανάπτυξη: Η προσπάθεια να απαντηθούν ερωτήματα όπως «γιατί μου συνέβη το τραυματικό γεγονός;» μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να νοηματοδοτήσει την εμπειρία του.
- Αναγνώριση νέων ευκαιριών στη ζωή: Ως απόρροια τραύματος, ο άνθρωπος μπορεί να εκτιμήσει περισσότερο τη ζωή, να αξιοποιεί ή να δημιουργεί ευκαιρίες που δίνουν νόημα στην καθημερινότητά του.
- Προσωπική δύναμη: Αφού βιώσει μια τραυματική εμπειρία, το άτομο μπορεί να πιστεύει περισσότερο στις δυνάμεις του και στην ικανότητά του να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις (Tedeschi & Calhoun, 2004).
Ο πόνος που επιφέρει το τραύμα είναι αδιαμφισβήτητος. Παράλληλα όμως, ο άνθρωπος λειτουργεί με κινητήριο δύναμη την ανάγκη για νόημα (Frankl ,1963). Η ικανότητα του ατόμου να βρίσκει νόημα σε αντίξοες τραυματικές καταστάσεις και μέσω αυτών να αναπτύσσεται ψυχικά, αντανακλάται στην έννοια της Μετατραυματικής Ανάπτυξης. Μέσα από τον πόνο του τραύματος, μπορούν να αναπτυχθούν νέες πτυχές του εαυτού μας. Αυτό έχει ως απόρροια να γίνονται αλλαγές που τελικά θα μας βοηθήσουν να ζούμε μια ζωή με νόημα.
Ψυχοθεραπεία για το ψυχικό τραύμα
Το ψυχικό τραύμα μπορεί να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά. Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία έχει ελεγχθεί επιστημονικά και έχει αποδειχθεί αποτελεσματική μέθοδος θεραπείας για την αντιμετώπιση της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες. Περισσότερα για τη θεραπεία στο ψυχικό τραύμα μετά από μια τραυματική εμπειρία, θα βρείτε εδώ.
Μετατραυματική Ανάπτυξη και καρκίνος του μαστού
2018-2019, Γενικό Νοσοκομείο Έλενα Βενιζέλου – Κέντρο Μαστού
Έρευνα για τη Μετατραυματική Ανάπτυξη σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού: Για τους σκοπούς της εν λόγω μελέτης, δραστηριοποιήθηκα στο νοσοκομείο Έλενα Βενιζέλου, με σκοπό τη διερεύνηση παραγόντων που συμβάλλουν στην ψυχική ανάπτυξη των γυναικών μετά το τραύμα της ασθένειας. Η διαδικασία αυτή αποτέλεσε μια από τις πιο «πλούσιες» εμπειρίες στην πορεία μου ως ειδικού ψυχικής υγείας ·μια απόδειξη ότι η ανάπτυξη μπορεί να προκύψει από κάθε πλευρά της ζωής, από τη χαρά αλλά και από τον πόνο.
Υλικό για το ψυχικό τραύμα και τη Μετατραυματική Ανάπτυξη
Podcast για τη Μετατραυματική Ανάπτυξη:
Άρθρο για τη Μετατραυματική Ανάπτυξη:
Βιβλία:
- Frankl, V. E. (1963). Man’s search for meaning [Το νόημα της ζωής]. New York: Pocket Books.
O συγγραφέας πραγματεύεται τη διαδικασία εύρεσης νοήματος στη ζωή, μέσα από τον πόνο και τη δυσχέρεια που βιώνει σαν φυλακισμένος σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
- van der Kolk, B. A. (2022). Το σώμα δεν ξεχνά: Εγκέφαλος, νους & σώμα στη θεραπεία του τραύματος (Δ.Παπαδοπούλου., Μεταφρ.). Κλειδάριθμος.(Τίτλος πρωτοτύπου: The body keeps the score: Brain, mind, and body in the healing of trauma, 2014)
Το βιβλίο πραγματεύεται τραυματικές εμπειρίες, τις αιτίες, τις συνέπειες και τη θεραπεία τραύματος.
Για να κλείσετε το ραντεβού σας:
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πώς μπορούμε να συνεργαστούμε στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου:
